Waarom preventie werkt (en waarom het vaak misgaat)

In veel organisaties wordt pas ingegrepen als medewerkers al thuis zitten. Dan is er al spanning opgebouwd, lopen processen stroef en zijn leidinggevenden de regie kwijt. Preventie betekent niet dat je problemen moet oplossen die er nog niet zijn, maar dat je patronen eerder herkent. Kleine signalen, kleine afwijkingen in gedrag, kleine veranderingen in energie. Dáár zit de echte winst.

Preventie mislukt vaak omdat er vooral óver mensen wordt gepraat in plaats van mét hen. Omdat risico’s worden bekeken vanuit beleid, niet vanuit de dagelijkse praktijk. En omdat druk en werkbelasting langzaam oplopen zonder dat iemand het bewust doorheeft. Een organisatie die preventief werkt, kijkt anders: eenvoudiger, menselijker en praktischer.

Stap 1: Zie wat er écht gebeurt op de werkvloer

De meeste signalen van overbelasting zijn zichtbaar, maar worden niet herkend. Dat zijn medewerkers die vaker kort ziek zijn, steeds minder initiatief nemen of die stil worden in overleggen. Het zijn teams die defensief reageren, processen die “ineens” langer duren en gesprekken die steeds oppervlakkiger worden.

Een goede analyse begint met aanwezig zijn. Niet met een vragenlijst, maar met gesprekken, observaties en een open blik. Hoe bewegen mensen? Waar zit de druk? Welke taken slurpen energie? Deze inzichten vormen de basis voor elke preventieve aanpak.

Stap 2: Maak werkdruk bespreekbaar

Werkdruk is geen taboe, maar veel medewerkers voelen wel dat het zo is. Ze willen niet klagen of zwak lijken. Maar juist het bespreken van werkdruk voorkomt dat spanning oploopt. Leidinggevenden spelen hierin een sleutelrol: door te luisteren, vragen te stellen en samen te kijken waar ruimte zit.

Goede vragen zijn bijvoorbeeld
• Wat kost je op dit moment de meeste energie?
• Wat zou vandaag al beter kunnen?
• Welke taak geeft spanning en waarom?

Eenvoudig, maar effectief. Door dit gesprek structureel te voeren ontstaat rust en vertrouwen.

Stap 3: Fysieke signalen vroeg herkennen

Fysieke overbelasting bouwt zich langzaam op. Schouders, rug, nek, hoofdpijn. Het gaat niet mis op één dag. Bedrijfsfysiotherapie op locatie, korte checks en aanwezigheid op de werkvloer zorgen dat medewerkers eerder om hulp vragen. Vaak is één gesprek of een kleine aanpassing al genoeg om klachten te keren.

Organisaties die hun fysiotherapeut zichtbaar en benaderbaar maken, verlagen verzuim al zonder één beleidsdocument te wijzigen.

Stap 4: Leidinggevenden als eerste schakel

Preventie werkt alleen als leidinggevenden het herkennen, durven bespreken en iets kunnen doen. Dat betekent niet coachen op hoog niveau, maar gewoon goed leidinggeven: duidelijk zijn, luisteren, grenzen bewaken en veiligheid creëren.

Veel problemen ontstaan door onduidelijkheid. Wie doet wat? Wat is urgent? Wat heeft prioriteit? Wanneer mensen weten waar ze aan toe zijn, daalt druk automatisch.

Stap 5: Maak preventie onderdeel van het normale werk

Preventie werkt pas als het geen extra project is. Geen map, geen plan dat in een la verdwijnt. Het moet in de routine zitten
• korte check-in momenten
• zichtbare fysio op de vloer
• duidelijke afspraken over werkdruk
• snel schakelen als iets misloopt
• regelmatige gesprekken over energie en herstel

Dat is geen extra werk. Het is het werk.

Wat je wint als preventie werkt

Organisaties die preventief werken zien binnen weken verandering:
• minder spanning in teams
• minder ad-hoc brandjes
• snellere beslissingen
• medewerkers die verantwoordelijkheid nemen
• minder gedoe, meer rust

En uiteindelijk: een structurele daling van verzuim met 30 tot 35 procent, zoals blijkt uit de cases van wdww.nu